Sự phân tầng nước trong ao nuôi và vai trò của lưu thông nước

Sự phong phú của sinh vật phù du có thể được đánh giá thông qua màu sắc và độ trong suốt của nước. Độ trong suốt của nước có thể được xác định bằng đĩa Secchi và có thể được sử dụng để dự đoán nguy cơ thiếu oxy xảy ra trong ao. Do đó, đĩa Secchi là một công cụ đơn giản nhưng rất có giá trị đối với các nhà nuôi trồng thủy sản, đặc biệt khi không có các công cụ DO.

Độ trong của ao nuôi thường ở khoảng từ 20 đến 60cm. Độ trong của nước càng thấp thì ánh sáng sẽ ít xuống đến tầng đáy của ao. Có một mối quan hệ trực tiếp giữa độ trong suốt của nước và độ sâu trong đó: quá trình sản sinh oxy thông qua quá trình quang hợp (P) bằng sự tiêu thụ oxy trong hô hấp (R).

Trong khoa học thời Limnic (khoa học nghiên cứu vùng nước nội địa), P bằng với R ở độ sâu gấp 2,4 lần độ trong của nước. Ví dụ, trong ao có độ trong DO = 0.5m thì P bằng R ở độ sâu gần 1,25 mét. Dưới 1,2 mét, R vượt quá mức P và oxy giảm mạnh.

Phân tầng vật lý và hóa học ít được phát hiện ở các ao nông, vì gió nói chung thúc đẩy tuần hoàn và xáo trộn nước. Sự pha trộn này cung cấp oxy cho tầng dưới. Tuy nhiên, trong ao sâu, sự phân tầng nước khá rõ rệt. Do tầng đáy chỉ nhận được ánh sáng giới hạn và gió chỉ thúc đẩy lưu thông nước ở một độ sâu hạn chế, mức oxy thường không bằng hoặc thậm chí âm ở độ sâu trong ao lớn hơn 2,5 mét.

Mức oxy âm nghĩa là thiếu oxy cho nhu cầu oxy hóa các chất (như nitrite, ammonia, metan và hydrogen sulfide). Do đó, đáy của ao sâu (như ao đồi) hoặc hồ chứa lớn nói chung có thể là mối đe dọa đối với cá và tôm do thiếu oxy, CO2 cao và sự hiện diện của các hợp chất độc hại khác nhau. Sự tích tụ chất hữu cơ cũng cung cấp nơi trú ẩn và chất dinh dưỡng cho các sinh vật gây bệnh và tạo cơ hội để chúng sinh sôi nảy nở.

Một ao có vùng nước đáy kỵ khí và độc hại như một quả bom có thể phát nổ bất cứ lúc nào. Có thể xảy ra sự trộn lẫn nhanh chóng giữa nước ở tầng đáy và tầng mặt gây suy giảm oxy, tăng lượng khí carbonic và các hợp chất độc hại trong ao.

Gió mạnh, xả nước và nhiệt độ không khí đột ngột là một số điều kiện có thể gây ra tình trạng sụp đổ ao bất ngờ. Tiếp đến các loài thủy sản có thể bị stress nghiêm trọng và tử vong hàng loạt. Trong ao sâu, oxy hoà tan thường không ở độ sâu từ 2,5 đến 3,0 mét. Trong ao có độ sâu trên 5 mét, lượng nước đáy độc hại vượt quá khối lượng nước mặt có chất lượng tốt (Hình 3). Vì lý do này, khi nuôi trong ao có độ sâu lớn, cá hoặc tôm ở vùng sâu nhất có thể chết hoặc ảnh hưởng nặng nề hơn so với những con tôm ở vùng nông.

Các hộ nuôi thường sử dụng nước trong hồ chứa hoặc bể chứa nước để nuôi cá trong lồng – đây những nơi có độ sâu lớn.

Thường thì lồng được đặt ở khu vực sâu nhất, gần đập, để giữ cá càng xa càng tốt bãi chất thải của cá. Nông dân cũng tận dụng đường trên đập để dễ dàng tiếp cận lồng bè. Tuy nhiên, việc đặt lồng ở khu vực sâu nhất của ao nuôi làm tăng nguy cơ mất toàn bộ cá nếu xảy ra sự xáo trộn tầng nước trong ao. Cá bị nhốt trong lồng không có cơ hội di chuyển đến các khu vực ít bị ảnh hưởng hơn so với cá khi ở trong ao và thường chết hàng loạt(Hình 3).

Để giảm bớt rủi ro về cho ao nuôi cá, các lồng nhỏ đến 1,5m xấp xỉ nên được đặt trên các khu vực nông hơn, cho phép khoảng cách từ lưới đáy lồng đến đáy ao 0,5-1,0 mét. Thêm vào đó, thường xuyên xáo trộn mặt nước mặt giàu oxy với nước đáy đã làm oxy sẽ giúp đưa oxy vào tầng sâu hơn, làm suy yếu thiệt hại do doanh thu có thể xảy ra.

Đối với tôm: không nuôi tôm ao quá sâu, và phải đảm bảo cung cấp đủ oxy hòa tan trong ao, tăng cường xáo trộn các tầng nước trong ao nuôi tôm vào thời gian cao điểm của hoạt động quang hợp. Thường xuyên đo độ dục và oxy hòa tan để kịp thời xử lý.